21.2 Ενεργητική ασφάλεια.

Όταν ο οδηγός βρεθεί στην οριακή στιγμή να εμπλακεί σε ένα ατύχημα, τότε έχει κυρίως τρεις διεξόδους για να το αποφύγει:

– Να απομακρυνθεί γρήγορα επιταχύνοντας,

– να φρενάρει ή

– να ελιχθεί.

Η επιτάχυνση. Στην περίπτωση που οι συνθήκες επιβάλλουν ως σωστή λύση τη γρήγορη απομάκρυνση του οχήματος (π.χ. κατά τη στροφή) από την επικίνδυνη περιοχή, μεγάλη σημασία έχει η ικανότητά του να αυξάνει την ταχύτητά του σε μικρό χρονικό διάστημα, δηλαδή να έχει ικανοποιητική επιτάχυνση. Η επιτάχυνση είναι σημαντικό χαρακτηριστικό για κάθε όχημα και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (κινητήρα, συνολικό βάρος, κιβώτιο ταχυτήτων, αεροδυναμική κλπ.). Στα τεχνικά χαρακτηριστικά κάθε οχήματος συνηθίζεται να παρατίθεται ως μέγεθος που φανερώνει την ικανότητά του για επιτάχυνση ο χρόνος που απαιτείται για να αυξήσει την ταχύτητά του από τα 100 km/h στα 120 km/h ή από τα 80 km/h στα 100 km/h ή από 0 km/h στα 100 km/h.

Το σύστημα πεδήσεως (φρενάρισμα). Στην περίπτωση που οι συνθήκες επιβάλλουν, για την αποφυγή ενός ατυχήματος, τη χρήση των φρένων, η αποτελεσματικότητα του συστήματος πεδήσεως παίζει κυρίαρχο ρόλο και εξαρτάται από:

– Την ικανοποιητική (ισχυρή) δύναμη πεδήσεως.

– Την ομοιόμορφη κατανομή της στους τροχούς του ίδιου άξονα και

Σχ. 21.1
Ηλεκτρικό και υδραυλικό κύκλωμα ΑBS.

 Τα στοιχεία αυτά επιτρέπουν στο αυτοκίνητο να μειώσει την ταχύτητά του γρήγορα και συγχρόνως να μην πλαγιολισθαίνει κατά το φρενάρισμα. Σήμερα τα οχήματα εξοπλίζονται και με άλλα συστήματα που βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα της πεδήσεώς τους. Τέτοιο σύστημα είναι για παράδειγμα το ΑΒS (σχ. 21.1): αυτό βοηθεί στον έλεγχο της δυνάμεως πεδήσεως, που εφαρμόζεται στους τροχούς και αποτρέπει το μπλοκάρισμά τους, συμβάλλοντας σημαντικά στην αποτελεσματική πέδηση του αυτοκινήτου.

Οι ελιγμοί. Στην περίπτωση που οι συνθήκες επιβάλλουν για την αποφυγή ενός ατυχήματος το όχημα να κάνει κάποιο ελιγμό, αποφασιστική σημασία έχει το «κράτημα» (η καλή πρόσφυση) και η κατευθυντικότητά του.

Η πρόσφυση εξαρτάται από την καλή κατάσταση:

– Των ελατηρίων της αναρτήσεως.

– Των αποσβεστήρων κραδασμών (αμορτισέρ).

– Των ελαστικών.

Επίσης από:

– Τη σωστή ζυγοστάθμιση.

– Την ευθυγράμμιση των τροχών.

– Τη σωστή κατανομή βάρους.

– Την καλή λειτουργία του συστήματος διευθύνσεως.

Η σωστή κατανομή του βάρους του οχήματος, σε συνδυασμό με την καλή λειτουργία του συστήματος διευθύνσεως, δίνει ευστάθεια στο όχημα και συμπεριφορά, που εύκολα μπορεί να προβλέψει ο οδηγός και να το κατευθύνει σωστά.

Για να μπορεί όμως ένας οδηγός να επιταχύνει, να φρενάρει ή να ελιχθεί με το όχημά του θα πρέπει να έχει καλή ορατότητα μπροστά και γύρω του. Για το λόγο αυτό τα οχήματα είναι εφοδιασμένα με συστήματα που βοηθούν στη διατήρηση της καλής ορατότητας όπως:

– Οι υαλοκαθαριστήρες, που μαζί με τους εκτοξευτήρες νερού, απομακρύνουν τα χώματα, τις λάσπες, τη βροχή από τους ανεμοθώρακες. Σε πολλά οχήματα υπάρχουν υαλοκαθαριστήρες και για τα φώτα πορείας και διασταυρώσεως.

– Οι διατάξεις εξουδετερώσεως της δρόσου, της πάχνης και του θαμπώματος που λειτουργούν με τη βοήθεια του συστήματος εξαερισμού.

– Οι διατάξεις χαμηλού φωτισμού του πίνακα οργάνων που βοηθούν να μην ενοχλείται ο οδηγός κατά τη νυκτερινή οδήγηση.

Τα συστήματα, που βελτιώνουν την ορατότητα είναι:

– Οι καθρέπτες (εσωτερικοί και εξωτερικοί).

– Τα φώτα που πρέπει να έχουν ικανή ένταση, σωστή ρύθμιση και στερέωση.

Τέλος σημαντικό ρόλο για την καλή ορατότητα παίζει ο σχεδιασμός του οχήματος, με τον οποίο περιορίζονται στο ελάχιστο δυνατό η ύπαρξη αδιαφανών επιφανειών (κολώνες κλπ.) στο επίπεδο οράσεως του οδηγού, βελτιώνοντας έτσι την ορατότητά του.

Άλλα συστήματα ενεργητικής ασφάλειας είναι:

– Το σύστημα συγκρατήσεως αντικειμένων (δίκτυ)· είναι απαραίτητο στην περίπτωση επικοινωνίας του χώρου φορτώσεως με το χώρο επιβατών (station wagon). Έτσι δεν επιτρέπεται η μετακίνηση των αντικειμένων στα απότομα φρεναρίσματα, στις στροφές, και τις επιταχύνσεις.

Σχ. 21.2
Κάθισμα οδηγού.

– Το κάθισμα του οδηγού, που πρέπει να συγκρατεί σταθερά το σώμα του στην κατάλληλη θέση. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στις περιπτώσεις που αναπτύσσονται ισχυρές δυνάμεις, όπως στις στροφές, ώστε ο οδηγός να μην στηρίζεται στο τιμόνι δυσκολεύοντας το χειρισμό του (σχ. 21.2).

– Η ικανοποιητική ηχομόνωση του χώρου του κινητήρα· έτσι μειώνεται το επίπεδο θορύβου στο χώρο των επιβατών και δεν αποσπάται η προσοχή του οδηγού.

– Η σωστή θέση των ποδομοχλών (συμπλέκτης, φρένο, γκάζι). Η αξιόπιστη και αναλογική λειτουργία τους είναι σημαντικός παράγοντας ενεργητικής ασφάλειας επειδή κάθε φορά δίδουν ακριβές σήμα ελέγχου στα αντίστοιχα συστήματα (πεδήσεως, τροφοδοσίας).

– Οι ασφάλειες των θυρών και ιδιαίτερα των πίσω θυρών.